Lễ hội nhân dân

TT - Ngày 16-3 âm lịch năm nay (18-4-2011), 13 tộc họ tiền hiền và hậu hiền trên đảo Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi lại tổ chức lễ khao lề thế lính Hoàng Sa.


Khác với những năm gần đây là Sở Văn hóa - thể thao và du lịch đứng ra làm “chủ tế”, năm nay người dân trên đảo tự tổ chức lễ, công việc họ từng làm từ hàng trăm năm nay trên hòn đảo này. Các nhà nghiên cứu văn hóa ở Quảng Ngãi gọi đây là “lễ hội nhân dân”.

Kể từ khi trấn nhậm phương Nam, chúa Nguyễn rồi các vua nhà Nguyễn luôn xác định Hoàng Sa là vùng phên giậu của đất nước. Trấn giữ vùng “phên giậu” ấy không một lực lượng nào tốt hơn là những ngư dân vùng biển Quảng Ngãi, đặc biệt là ngư dân đảo Lý Sơn.

Bằng những con thuyền mỏng manh, các ngư dân của hòn đảo này đã chinh phục quần đảo Hoàng Sa bằng chính sự can trường và lòng dũng cảm của mình trước sự khắc nghiệt của thiên nhiên ở một vùng đất luôn phải song hành cùng gió mưa bão tố. Đội hùng binh Hoàng Sa ra đời trong bối cảnh đó.

Đội quân hùng hậu và thiện nghệ luôn phải đương đầu với sự khắc nghiệt của biển khơi ấy suốt 300 năm chinh phục Hoàng Sa, nhiều người trong số họ đã ngã xuống, thi thể họ đã hòa vào lòng biển của Tổ quốc. Những người con của đảo Lý Sơn một đi không trở lại ấy luôn được người dân nơi hòn đảo này mãi mãi tri ân bằng một nghi lễ có tên lễ khao lề thế lính Hoàng Sa.

Cứ đến mồng 16-3 âm lịch hằng năm - thời điểm những binh phu của Lý Sơn tạm biệt người thân để giong buồm trực chỉ Hoàng Sa từ mấy trăm năm trước, 13 tộc họ của đảo lại tổ chức lễ khao lề mà không phải đợi sự chỉ đạo hoặc nhắc nhở của bất cứ một tổ chức hay cấp chính quyền nào.

Lễ khao lề như một nhu cầu tự thân của người dân trên đảo. Đúng ngày này, không chỉ 2 vạn dân trên đảo mà hàng trăm người con của Lý Sơn đang làm ăn sinh sống từ mọi miền của Tổ quốc cũng trở về đất đảo, tề tựu bên mâm cúng với những món ăn dân dã mà ông bà của họ dùng làm lương thảo trong hành trang của những binh phu đi Hoàng Sa thuở trước.

Trong buổi đoàn viên ấy, các thế hệ con em Lý Sơn lại được nghe cha ông của họ kể về tổ tiên mình từng chinh phục Hoàng Sa như thế nào bằng những con thuyền mỏng manh trước gió bão.

Có lẽ đó là bài học “trực quan” sinh động nhất và có sức thuyết phục nhất về lòng yêu nước đối với lớp trẻ hôm nay.

Không chỉ nghe cha ông nhắc đến sự can trường của tổ tiên khi chinh phục Hoàng Sa để cắm mốc chủ quyền ngoài ấy, qua những bữa cơm gia đình trong những ngày khao lề, lớp trẻ còn được biết vì sao cây dâu vẫn tồn tại trên đất đảo dù người dân Lý Sơn không hề biết nuôi tằm dệt vải là gì.

Cây dâu đã song hành cùng người dân của đảo suốt mấy trăm năm qua chỉ để trưng dụng vào một việc là dùng thân của nó làm xương cốt cho những binh phu thuở trước và ngư dân hôm nay chẳng may bỏ thân mình ngoài Hoàng Sa trong các ngôi mộ gió.

Lớp trẻ hôm nay trên đất đảo cũng hiểu được vì sao những người mẹ, người bà của họ vẫn còn truyền nghề một loại bánh mang tên “bánh ít gói lá chuối khô”, dù bây giờ có hàng trăm loại bánh xếp vào loại cao lương. Đó là thứ lương thảo vốn không bị mốc meo trước gió biển, trở thành món ăn không thể thiếu của người lính Hoàng Sa thuở trước.

Lễ hội nhân dân cứ thế mà vĩnh cửu trước thời gian.

VÕ MINH

Tôi rất hảnh diện mình đã sinh ra tại nơi đảo xa LÝ SƠN.