Tỉnh Quảng Ngãi chỉ có 26 xã
biển và ven biển nhưng dân số lên đến 263.933 người trong tổng số hơn
1,2 triệu người toàn tỉnh. Số liệu trên đã phản ảnh một thực tế là mật
độ dân cư vùng biển ở đây là quá dày. Nói đến đề tài “kế hoạch hóa gia
đình” là các “nhà” dân số thường buột miệng: “Đẻ như dân biển”.

Trẻ con đảo Lý Sơn tập “ra khơi”. Ảnh: T.Đ

Dù đã được cải thiện rất nhiều về
quan niệm sinh sản cùng những kiến thức khá phổ quát về kế hoạch hóa
gia đình, song tỷ lệ sinh con thứ ba, thứ tư ở vùng biển hiện vẫn chưa
chấm dứt. Ngoài quan niệm chung là sinh con trai để nối dõi tông đường,
nghề nghiệp cũng đã góp phần rất lớn dẫn đến việc sinh con đông trong
từng gia đình của mỗi ngư phủ. Ngày nay có bao cách chọn lựa để “hãm”
sinh mà còn thế, ngày xưa, khi chưa có các biện pháp tránh thai phổ
biến như bây giờ, những người phụ nữ vùng biển đã trở thành những cỗ
máy đẻ mà mỗi lần nhắc đến, lớp trẻ bây giờ lắc đầu chào thua.

Cháu lớn hơn dì
Đảo Lý Sơn chiều ngang 3km, dài 7km, lại có 5 miệng núi lửa khổng lồ
chiếm phần lớn diện tích đất ở, ấy thế mà hòn đảo này đã chở trên mình
nó 20 ngàn số phận! Đây được xem như “điển hình” của việc sinh con đông
ở vùng biển Quảng Ngãi.

Thống kê cho thấy, vào năm 1991, ở Lý
Sơn có trên 40 bà mẹ sinh con thứ 9 trở lên. Cá biệt như bà Đặng Thị
Phất ở xã An Vĩnh, có đến 16 lần sinh, không mất đứa nào! Năm 1986, bà
Phất đẻ đứa con cuối cùng lúc 49 tuổi. Khi chào đời, đứa bé này có hai
đứa cháu gọi bằng dì ruột, lớn hơn nó những … 3 tuổi! Cách đó 5 năm,
hai người con gái lớn của bà đã lấy chồng và sinh con. Có một dạo, cả
bố vợ và hai con rể cùng nuôi “bà đẻ” một lúc. Phần ông ngoại thì nuôi
bà ngoại đẻ, phần con rể thì nuôi con gái ở cữ!

Ngôi nhà bà Phất nằm trong một con hẻm sâu hun hút, nhà cửa san sát,
chẳng thua gì các xóm thợ ở TP HCM hoặc Hà Nội. Ông chồng làm nghề
biển nên rất ít khi có mặt ở nhà. Thế nhưng, “mỗi lần ổng về là ổng để
cho tui cái bầu”- bà Phất thổ lộ.

Căn nhà chưa đầy 40 mét vuông nhưng
có đến 16 đứa con nên không có “mặt bằng” để dọn cơm mỗi bữa. Vì vậy,
trên bếp bà Phất bao giờ cũng có một nồi cơm thật lớn, luôn nóng sốt,
cùng với một nồi cá kho để đứa con nào đói thì vào tự lấy ăn chứ không
thể dọn ra mâm bát như những gia đình khác được. Ba góc nhà, bà đặt ba
bộ phản làm chỗ “tiếp khách” vừa làm chỗ ngủ cho 16 người con. Đêm đến,
tụi trẻ đắp chiếu ngang bụng, để hở đầu và chân, người mẹ thường đi ở
cuối phản và đếm số chân để biết “quân số” có đủ hay chưa mà thôi.

Trong nhà có mấy đứa con rất nghịch,
chúng nằm co một chân lên, bà mẹ đếm mãi vẫn thiếu hai chân mà đầu thì
đủ. Thì ra có hai đứa con co mỗi đứa một chân lên để “dọa” mẹ! Nay đã
qua tuổi bảy mươi rồi nhưng “ký ức đẻ” vẫn ám ảnh mãi người đàn bà “vô
địch con” này. Mỗi khi nhắc lại chuyện đẻ, bà Phất lại rùng mình: “Lớp
trẻ bây giờ sướng thiệt đó, chúng có bao nhiêu cách để mà chọn lựa, chả
bù với lớp chúng tôi ngày trước. Cũng may là có phương pháp hạn chế chứ
nếu để đẻ “thả cửa” như ngày xưa, chắc đảo Lý Sơn chìm luôn xuống biển
mất rồi”.

Trò chơi của trẻ em vùng biển. Ảnh: T.Đ

Ở Lý Sơn, chuyện “cháu lớn hơn dì” có
đến 40 trường hợp chứ không riêng gì bà Phất. Cũng may là nhờ áp dụng
các biện pháp tránh thai cộng với việc tuyên truyền tốt, dân trí cũng
được nâng lên nên tỷ lệ sinh con thứ 3 thứ 4 ở hòn đảo này ngày một ít
dần. Chị Phạm Thị Âu Sa, phụ trách trạm y tế của xã đảo An Bình (đảo
Bé) cho biết, mỗi năm trạm chỉ đỡ đẻ một ca.

Còn chị Phạm Thị Thu, Giám đốc Trung
tâm Dân số KHHGĐ Lý Sơn thì cho con số cụ thể: Sinh con thứ 3, hoặc thứ
4 ở Lý Sơn hiện chỉ còn 20 chị em. Đó là các trường hợp sinh con một
bề, lại rơi vào những gia đình bảo thủ, có nhiều quan niệm rất lạc hậu
về chuyện nối dõi tông đường. Nhưng chỉ dăm bảy năm nữa, chắc chắn lớp
trẻ sắp làm mẹ ở đảo sẽ không giống như lớp đàn chị của họ nữa”.

Đề án “kiểm soát dân số” và … buồng trứng của chị em

Tỉnh Quảng Ngãi hiện đang triển khai đề án “Kiểm soát dân số vùng biển,
đảo và ven biển năm 2009” nhằm góp phần thực hiện tốt chính sách dân
số-kế hoạch hóa gia đình và mục tiêu chiến lược biển của Việt Nam đến
năm 2020. Sở dĩ có đề án này là vì, dù mức sinh đã hạn chế rất nhiều,
song tỷ lệ sinh con thứ ba và nguy cơ bùng nổ dân số ở những xã biển
rất cao. Đất không “đẻ” ra được nữa, song người thì quá đông đúc. Các
làng chài ven biển hiện nay gần như đã cạn quỹ đất khiến nhiều gia đình
phải làm nhà ngay sát nghĩa địa.

Thống kê cho biết, dân số các xã biển chiếm 25% dân số toàn tỉnh, tỷ
suất sinh thô là 17o/oo (phần nghìn), tỷ lệ tăng dân số tự niên là
12o/oo, tỷ suất chết thô 5o/oo, tỷ lệ sử dụng các biện pháp tránh thai
67%, tỷ lệ sinh con thứ 3 là 17,22%. Nhìn vào những con số trên đây sẽ
thấy nguy cơ mất cân đối về phân bổ dân số giữa vùng biển và các vùng
khác là rất rõ rệt. Cứ 100 bà mẹ thì có đến trên 17 người sinh con thứ
3 trở lên.

Lý giải cho việc “đẻ ráng” này của phụ nữ vùng biển, ông Nguyễn Văn
Quang, Phó chi cục trưởng Chi cục Dân số KHHGD Quảng Ngãi nói: “Có
nhiều nguyên nhân, song cơ bản vẫn là nhận thức chưa thấu đáo của người
dân về chuyện sinh con. Mặt bằng văn hóa thế nào thì nhận thức thế ấy.
Phần lớn thanh niên vùng biển chỉ học hết lớp 9 là theo người lớn ra
khơi. Tính “truyền đời” này đã ăn sâu vào tiềm thức và lây sang chuyện
sinh đẻ nữa”. Nhiều cán bộ tuyên truyền của Trung tâm KHHGĐ nói rằng
không ít chị em vùng biển rất ngại ngùng khi … cầm cái bao cao su, hoặc
họ ngó sang chỗ khác nếu như cán bộ tuyên truyền đưa mô hình buồng
trứng ra để thuyết trình việc triệt sản hay các vấn đề liên quan đến
sinh đẻ.

Sẽ có hàng loạt các giải pháp đưa ra nhằm hạn chế tỷ lệ tăng dân số
cho vùng biển. Tuy nhiên, đây là việc làm không hề dễ một khi chị em
vẫn còn “đỏ mặt” khi xem mô hình buồng trứng hay rụt rè khi cầm chiếc
bao cao su!


Báo Quãng Ngải

uhm!ghĩ lại mới thấy dân số đảo mình cực đông nhỉ????
Bạn nghỉ xem nếu như dan mình ko đi lập nghiêp tứ xứ mà tập trung hết về đảo thì chắc Đảo "KÊU CÚƯ" đấy