(QNĐT)- Sáng 29/4, tại đình làng An Vĩnh, xã An Vĩnh, huyện đảo Lý Sơn, Sở VH-TT&DL phối hợp với huyện Lý Sơn tổ chức lễ khánh thành quần thể khu lưu niệm đội Hoàng Sa kiêm quản Trường Sa và Lễ khao lề thế lính Hoàng Sa theo nghi thức truyền thống của các tộc họ trên huyện đảo Lý Sơn.

Về dự lễ có các đồng chí Phạm Đình Khối-Bí thư Tỉnh ủy; Nguyễn Hòa Bình-Phó Bí thư Tỉnh ủy; các đồng chí Phó Chủ tịch UBND tỉnh; đại diện các sở, ban ngành, các huyện, thành phố trong tỉnh; lãnh đạo hai huyện Hoàng Sa và Trường Sa, cùng hàng ngàn người dân trên đảo Lý Sơn, khách thập phương...

Cắt băng khánh thành khu lưu niệm Hoàng Sa kiêm quản Trường Sa

Mặc dù đến 8 giờ buổi lễ mới bắt đầu thế nhưng ngay từ sáng sớm, hàng ngàn người dân, du khách đã có mặt tại đình làng An Vĩnh. Với nhiều người dân Lý Sơn nói riêng, người dân Quảng Ngãi nói chung Lễ khao lề thế lính Hoàng Sa đã in sâu trong tâm trí của mỗi người dân. Lễ năm nay được tổ chức hết sức quy mô, nhằm tri ân công đức của những người lính trong đội hùng binh Hoàng Sa kiêm quản Trường Sa năm xưa đã ngã mình để bảo vệ chủ quyền lãnh hải thiêng liêng của Tổ quốc.

Quang cảnh Lễ Khao lề thế lính Hoàng Sa.

Theo chính sử của nhà nước phong kiến Việt Nam, thì đội Hoàng Sa được lập từ thời "đầu bản triều", tức thời các chúa Nguyễn thiết lập bộ máy chính quyền ở phía Nam tổ quốc và hoạt động liên tục trên vùng biển Hoàng Sa, Trường Sa suốt 3 thế kỷ, từ thời chúa Nguyễn đến thời Tây Sơn và thời nhà Nguyễn. Đội Hoàng Sa sau này được bổ sung chức năng kiêm quản Bắc Hải và đến thời nhà Nguyễn còn có thủy quân tập tập kết đến vùng biển Sa Kỳ và Lý Sơn để cùng đi Hoàng Sa nhằm đo đạt thủy trình, canh giữ vùng biển đảo, dựng bia, cắm mốc chủ quyền lãnh hải quốc gia.

Ngay từ buổi đầu lập đội Hoàng Sa, với 70 tân binh của 2 làng An Vĩnh và An Hải trong vùng biển Sa Kỳ, lẫn làng An Vĩnh và An Hải trên huyện đảo Lý Sơn, đi bằng 5 chiếc thuyền câu ra biển, thì sau này mỗi năm đội Hoàng Sa lẫn thủy quân Hoàng Sa đã đi Hoàng Sa, Trường Sa đến 18 chiếc thuyền với hàng trăm binh phu ra biển để làm nhiệm vụ thiêng liêng mà nước nhà giao phó. Trong suốt 3 thế kỷ, đã có hàng vạn binh phu được tuyển chọn từ những trai tráng giỏi nghề đi biển phải nương theo gió nồm, vượt sóng ra khơi từ tháng 2, tháng 3 âm lịch hàng năm.

Tặng bằng khen của Bộ VHTT&DL cho tộc họ Đặng vì đã gìn giữ và hiến tặng những tài liệu quý về Hoàng Sa-Trường Sa

Tuy nhiên, hàng vạn binh phu đi làm nhiệm vụ thiêng liêng vì Tổ quốc đó không được mấy người trở về qua sóng dữ bão tố. Vì thế nên mỗi lần người đi lính Hoàng Sa-Trường Sa chuẩn bị đi biển là các tộc họ làm Lễ Khao lề thế lính. Đó là hình thức tế sống cho người đăng lính. Những hình nhân cùng con thuyền được thả trôi lênh đênh trên biển nước luôn gắn liền với ước vọng thiêng liêng: Mọi điều xui rủi trên biển đã được những hình nhân gánh chịu cho người đi lính. Đó là khát vọng sống, nhưng đó cũng là khát vọng cống hiến cho Tổ quốc.

Biết bao người đi lính Hoàng Sa-Trường Sa không có cơ may trở về, thịt xương và linh hồn họ đã hòa vào biển cả. Tại huyện đảo Lý Sơn hiện có hàng trăm ngôi mộ chiêu hồn là những hình nhân bằng đất sét mà xương cốt là cây dâu, ngũ sắc, bông gòn. Hiện nay ở vùng biển Sa Kỳ và trên huyện đảo Lý Sơn còn nhiều dấu tích về đội hùng binh Hoàng Sa-Trường Sa.

Theo ông Phạm Thọ Truyền-Hậu duệ đời thứ 7 của Cai đội Phạm Hữu Nhật - một trong những vị cai đội nổi tiếng trong đội hùng binh năm xưa tâm sự: Những hùng binh ngày ấy được triều đình trao nhiệm vụ đặc biệt và ra đi với tâm thế thực hiện trách nhiệm của thần dân với vua và với đất nước. Họ ra đi để khai thác sản vật, đo đạc thủy trình và dựng bia cắm mốc chủ quyền quốc gia trên biển.

Lễ khao lề thế lính Hoàng Sa từ lâu đã trở thành ngày hội của người dân trên đảo Lý Sơn, như một mạch ngầm nối giữa quá khứ hào hùng giữ vững chủ quyền biển đảo với hiện tại. Cứ nghĩ đến những hy sinh thầm lặng của những hùng binh, cha ông năm xưa các thế hệ con cháu lại tự hào và ra sức xây dựng quê hương, đất nước.

Tượng đài Hoàng Sa kiêm quản Trường Sa-Bắc Hải.

Với mục đích bảo tồn, giữ gìn các di tích, tài liệu, hiện vật liên quan đến đội Hoàng Sa, kiêm quản Trường Sa- Bắc Hải, đồng thời nhằm giáo dục truyền thống yêu nước, ý thức bảo vệ chủ quyền lãnh hải cho các thế hệ con cháu, tháng 9/2007, dự án bảo tồn, tôn tạo khu lưu niệm đội Hoàng Sa, kiêm quản Trường Sa- Bắc Hải với tổng vốn đầu tư trên 15 tỷ đồng do Sở VHTT&DL làm chủ đầu tư với các hạng mục: Công trình phục dựng đình làng An Vĩnh với diện tích trên 1.200m2; xây dựng nhà trưng bày với diện tích 367m2 và các hạng mục phụ trợ, xây dựng tượng đài đội Hoàng Sa, kiêm quản Trường Sa- Bắc Hải gồm 3 nhân vật, mỗi nhân vật cao 4,5m bằng chất liệu đá xanh Thanh Hóa. Tôn tạo các mộ chí: Phạm Quang Ảnh, Võ Văn Khiết, Nguyễn Quang Tám trên đảo Lý Sơn, tôn tạo miếu Hoàng Sa tại xã Tịnh Kỳ.

Múa lân chào mừng Lễ khao lề thế lính Hoàng Sa

Tiết mục văn nghệ tái hiện các hùng binh năm xưa

Đông đảo người dân, du khách dự lễ

Thực hiện: M.Toàn